סיפורי מעשיות

מעשה ח : מרב ובן יחיד (יידיש)

מַעֲשֶׂה אַמָאל אִיז גִיוֶוען אַ רָב. דֶער רָב הָאט קֵיין קִינְדֶער נִיט גִיהַאט. דֶערְנָאךְ הָאט עֶר גִיהַאט אַ בֶּן יָחִיד. אוּן עֶר הָאט אִים מְגַדֵל גִיוֶוען. אוּן עֶר הָאט אִים חַתוּנָה גִימַאכְט. דֶער בֶּן יָחִיד פְלֶעגְט צוּ זִיצִין אוֹיף אֵיין אִיבֶּער שְׁטִיבְּל אוּן הָאט גִילֶערִנְט. אַזוֹי וִוי דֶער סֵדֶר אִיז בַּיי גְבִירִים. אוּן פְלֶעגְט לֶערְנֶען אוּן דַאוִוענֶען תָּמִיד. נָאר עֶר הָאט בַּיי זִיךְ גִיפִילְט אַז סֶע פֶעלְט אִים עֶפֶּעס אַ חִסָרוֹן. אוּן הָאט נִיט גִיוואוּסְט וָואס. אוּן עֶר הָאט נִיט גִיפִילְט קֵיין טַעַם אִין דֶעם לֶערְנֶען אוּן אִין דֶעם דַאוִוענֶען. הָאט עֶר דָאס דֶערְצֵיילְט פַאר צְוֵויי יוּנְגֶע לַייט. הָאבְּן זֵיי אִים אֵיין עֵצָה גִיגִיבְּן. אַז עֶר זָאל פָארִין צוּ דֶעם אוּן דֶעם צַדִיק. אוּן דֶער בֶּן יָחִיד הָאט גִיטָאן אַ מִצְוָה. וָואס דוֹרְךְ דֶער מִצְוָה אִיז עֶר גִיקוּמֶען צוּ דֶער בְּחִינָה מָאוֹר הַקָטָן.

אִיז גִיגַאנְגֶען דֶער בֶּן יָחִיד אוּן הָאט דָאס דֶערְצֵיילְט זַיין פָאטֶער. בַּאֲשֶׁר עֶר פִילְט נִיט קֵיין טַעַם אִין זַיין עֲבוֹדָה (כְּלוֹמֶר אִין דֶעם וָואס עֶר דִינְט גָאט דְהַיינוּ דַאוִוינֶען אוּן לֶערְנֶען אוּן אַנְדֶערֶע מִצְוֹת) אוּן סֶע גֵייט אִים אָפּ אוּן עֶר וֵוייסְט נִיט וָואס. בְּכֵן. וִויל עֶר פָארִין צוּ דֶעם צַדִיק (וָואס מֶען הָאט אִים גִיזָאגְט כַּנַּ"ל) הָאט אִים דֶער פָאטֶער גִיעֶנְפֶערְט. וִוי קוּמְסְטוּ צוּ אִים צוּ פָארִין דוּ בִּיסְט זִיךְ מֶער לַמְדָן פוּן אִים. אוּן מֶער מְיוּחָס פוּן אִים. סֶע שְׁטֵייט דִיר נִיט אָן צוּ אִים צוּ פָארִין. גֵיי אַוֶועק פוּן דֶעם וֶועג. בִּיז דֶער פָאטֶער הָאט אִים נִיט דֶערְלָאזְט צוּ פָארִין צוּם צַדִיק. הָאט זִיךְ דֶער בֶּן יָחִיד וִוידֶער גִיזֶעצְט לֶערְנֶען. הָאט עֶר וִוידֶער גִיפִילְט דֶעם חִסָרוֹן. כַּנַּ"ל. הָאט עֶר וִוידֶער אֵיין עֵצָה גִיהַאלְטִין מִיט דִי מֶענְשְׁן. הָאבִּין זֵיי אִים וִוידֶער דִי עֵצָה גִיגִיבְּן אַז עֶר זָאל פָארִין צוּ דֶעם צַדִיק. אִיז עֶר וִוידֶער גִיגַאנְגֶען צוּם פָאטֶער. הָאט אִים דֶער פָאטֶער וִוידֶער אָפּ גִישְׁלָאגִין. אוּן הָאט אִים נִיט דֶערְלָאזְט. אוּן אַזוֹי אִיז גִיוֶוען עֶטְלִיכֶע מָאל. אוּן דֶער בֶּן יָחִיד הָאט אַלְץ גִיפִילְט אַז סֶע גֵייט אִים עֶפֶּעס אָפּ. אוּן הָאט זֵייעֶר גִיבֶּענְקְט עֶר זָאל מְמַלָא זַיין דֶעם חִסָרוֹן (כְּלוֹמֶר עֶר זָאל מִיט עֶפֶּעס פַארֶעכְטְן אַז סֶע זָאל אִים נִיט אָפּ גֵיין) אוּן עֶר הָאט נִישְׁט גְוואוּסְט וָואס דֶער חִסָרוֹן אִיז. כַּנַּ"ל. אִיז עֶר נָאךְ אַמָאל גִיקוּמֶען צוּם פָאטֶער אוּן הָאט אִים זֵייעֶר גִיבֶּעטִין. בִּיז דֶער פָאטֶער הָאט גִימוּזְט מִיט אִים פָארִין. וָוארִין דֶער פָאטֶער הָאט אִים נִיט גִיוָואלְט אַלֵיין לָאזִין פָארִין מַחְמַת עֶר אִיז גִיוֶוען בַּיי אִים אַ בֶּן יָחִיד.

הָאט אִים דֶער פָאטֶער גִיזָאגְט זֶעה אִיךְ וֶועל מִיט דִיר פָארִין. וֶועל אִיךְ דִיר וַוייזִין אַז עֶר אִיז גָאר נִישְׁט (כְּלוֹמֶר אַז דֶער צַדִיק אִיז נִישְׁט) הָאבִּין זֵיי אַיין גִישְׁפַּאנְט דִי בְּרִיקֶע אוּן זֶענֶען גִיפָארִין. הָאט דֶער פָאטֶער צוּם זוּן גִיזָאגְט. דָא וֶועל אִיךְ פְּרוּבְן. וֶועט זִיךְ אַנְדֶערְשׁ פִירִין כְּסֵדֶר. אִיז עֶס מִן הַשָׁמַיִם. אוּן אַז נִיט. אִיז נִיט מִן הַשָׁמַיִם אַז מִיר זָאלִין פָארִין. וֶועלִין מִיר זִיךְ אוּמְקֶערִין. זֶענֶען זֵיי גִיפָארִין. וִוי זֵיי זֶענֶען גִיפָארִין זֶענֶען זֵיי גִיקוּמֶען צוּ אֵיין קְלֵיין בְּרִיקִיל. אִיז אַרָאפּ גִיפַאלִין אַ פֶערְד אוּן דִי בְּרִיקֶע הָאט זִיךְ אִיבֶּער גִיקֶערְט. אוּן זֵיי זֶענֶען שִׁיר דֶערְטְרוּנְקֶען גִיוָוארִין. הָאט אִים דֶער פָאטֶער גִיזָאגְט זֶעהְסְטוּ אַז סֶע פִירְט זִיךְ נִיט כְּסֵדֶר. אוּן דִי נְסִיעָה אִיז נִיט מִן הַשָׁמַיִם. הָאבְּן זֵיי זִיךְ אוּם גִיקֶערְט.

הָאט זִיךְ וִוידֶער דֶער בֶּן יָחִיד גִיזֶעצְט לֶערְנֶען אוּן הָאט וִוידֶער גִיזֶעהְן אַז סֶע גֵייט אִים עֶפֶּעס אָפּ. אוּן עֶר וֵוייסְט נִיט וָואס. הָאט עֶר וִוידֶער מַפְצִיר גִיוֶוען דֶעם פָאטֶער. הָאט דֶער פָאטֶער גִימוּזְט מִיט אִים נָאךְ אַמָאל פָארִין. וִוי זֵיי זֶענֶען גִיפָארִין. הָאט דֶער פָאטֶער וִוידֶער גִישְׁטֶעלְט אוֹיף אַ פְּרוּב אַזוֹי וִוי פְרִיעֶר אוֹיבּ סֶע וֶועט זִיךְ פִירִין כְּסֵדֶר (וְכוּ' כַּנַּ"ל). וִוי זֵיי זֶענֶען גִיפָארִין זֶענֶען צוּבְּרָאכִין גִיוָוארִין בֵּיידֶע אַקְסִין. הָאט אִים דֶער פָאטֶער גִיזָאגְט. זֶעה אַז סֶע פִירְט זִיךְ נִיט אוּנְז אַז מִיר זָאלִין פָארִין. וָוארִין אִיז דָאס דֶען אַ דֶרֶךְ הַטֶבַע. אַז בֵּיידֶע אַקְסִין זָאלִין צוּבְּרָאכִין וֶוערִין. וִויפִל מָאל מְאִיז גִיפָארִין מִיט דֶער בְּרִיקֶע. אוּן סֶע הָאט זִיךְ אַזוֹינְס נִיט גִיטְרָאפִין. הָאבְּן זֵיי זִיךְ וִוידֶער אוּם גִיקֶערְט.

הָאט זִיךְ דֶער בֶּן יָחִיד וִוידֶער גִינוּמֶען צוּם לֶערְנֶען כו' כַּנַּ"ל. אוּן הָאט וִוידֶער גִיפִילְט דֶעם חִסָרוֹן כַּנַּ"ל אוּן דִי יוּנְגֶע לַייט הָאבִּין אִים אַלְץ אָנְגִירֶעט אַז עֶר זָאל פָארִין. אִיז דֶער בֶּן יָחִיד וִוידֶער גִיגַאנְגֶען צוּם פָאטֶער. אוּן הָאט אִים וִוידֶער מַפְצִיר גִיוֶוען. הָאט עֶר גִימוּזְט נָאךְ אַמָאל מִיט אִים פָארִין. הָאט דֶער בֶּן יָחִיד צוּם פָאטֶער גִיזָאגְט. אַז מֶען זָאל שׁוֹין נִיט שְׁטֶעלִין אוֹיף אַזוֹי אַ פּרוּב. וָוארִין דָאס אִיז אַ דֶרֶךְ הַטֶבַע. אַז סֶע פַאלְט אַמָאל אַ פֶערְד אַרָאפּ. אָדֶער סֶע וֶוערִין אַקְסִין צוּ בְּרָאכִין. סַיידִין סֶע וֶועט עֶפֶּעס זַיין אַ וִוילְדֶע זַאךְ. זֶענֶען זֵי גִיפָארִין. אוּן זֶענֶען גִיקוּמֶען נֶעכְטִיגְן אִין אַ קְרֶעטְשְׁמֶע הָאבִּין זֵיי דָארְט גִיפוּנֶען אַ סוֹחֵר. הָאבִּין זֵיי מִיט אִים אָנְגִיהוֹיבִּין צוּ שְׁמוּסִין. אַזוֹי וִוי דֶער סֵדֶר אִיז פוּן סוֹחְרִים. אוּן הָאבִּין אִים נִישְׁט גִיזָאגְט אַז זֵי פָארִין אַהִין (צוּ אֵיין גוּטִין יְהוּדִי) וָוארִין דֶער רָב הָאט זִיךְ גִישֶׁעמְט צוּ זָאגִין אַז עֶר פָארְט צוּ דֶעם גוּטִין יְהוּדִי. אוּן זֵיי הָאבִּין גִישְׁמוּסְט וֶועלְט זַאכִין. בִּיז אִין דִי רֵייד הָאבִּין זֵיי אָן גִיהוֹיבְּן צוּ שְׁמוּסִין פוּן גוּטֶע יוּדִין. וִוי סֶע גִיפִינֶען זִיךְ גוּטֶע יוּדִין. הָאט עֶר זֵיי דֶערְצֵיילְט (דְהַיינוּ דֶער סוֹחֵר) אַז דָארְט גִיפִינְט זִיךְ אַ גוּטֶער יְהוּדִי אוּן דָארְט אוּן דָארְט. הָאבִּין זֵיי אָנְגִיהוֹיבִּין צוּ שְׁמוּסִין פוּן דֶעם גוּטִין יְהוּדִי וָואס זֵיי פָארִין צוּ אִים. הָאט דֶער סוֹחֵר זֵיי גִיעֶנְפֶערְט. דֶער (מִיט אַ לָשׁוֹן וִוי מְפַארְוִוינְדֶערְט זִיךְ) עֶר אִיז זִיךְ אַ קַל (כְּלוֹמֶר נִיט קֵיין עֶרְלִיכֶער יְהוּדִי) אָט פָאר אִיךְ פוּן אִים. בִּין אִיךְ דֶערְבַּיי גִיוֶוען אוּן עֶר הָאט גִיטָאן אֵיין עֲבֵירָה. הָאט זִיךְ דֶער פָאטֶער אָנְגִירוּפִין (צוּם בֶּן יָחִיד) זֶעהְסְטוּ מַיין קִינְד וָואס דֶער סוֹחֵר דֶערְצֵיילְט לְפִי תּוּמוֹ (כְּלוֹמֶר עֶר אִיז זִיךְ נִיט מְכַוֵין אִין מִיסְטְנֶע צוּ דֶערְצֵיילִין שְׁלֶעכְץ פוּן דֶעם גוּטִין יְהוּדִי נָאר דוֹרְךְ דִי רֵייד הָאט עֶר עֶס דֶערְצֵיילְט) אָט פָארְט עֶר דָאךְ פוּן דָארְט. הָאבִּין זֵיי זִיךְ אוּמְגִיקֶערְט אַהֵיים (דְהַיינוּ דֶער רָב מִיט דֶעם בֶּן יָחִיד).

אִיז דֶער זוּן גִישְׁטָארְבְּן. אוּן אִיז גִיקוּמֶען צוּ חָלוֹם צוּם פָאטֶער. הָאט דֶער פָאטֶער גִיזֶעהְן אַז עֶר שְׁטֵייט אִין גְרוֹיס כַּעַס הָאט דֶער פָאטֶער אִים גִיפְרֶעגְט: פַאר וָואס בִיסְטוּ אַזוֹי אִין כַּעַס. הָאט עֶר אִים גִיעֶנְפֶערְט (דְהַיינוּ דֶער זוּן וָואס סֶע גִישְׁטָארְבֶּן הָאט גִיעֶנְפֶערְט אִין חָלוֹם דֶעם פָאטֶער) אַז עֶר זָאל פָארִין צוּ דֶעם גוּטִין יְהוּדִי (וָואס זֵיי הָאבִּין גִיוָואלְט פְרִיר פָארִין צוּ אִים) וֶועט עֶר דִיר זָאגִין פַאר וָואס אִיךְ בִּין אִין כַּעַס. הָאט עֶר זִיךְ אוֹיף גִיחַאפְּט. אוּן עֶר הָאט זִיךְ גִיטְרַאכְט סֶע אִיז אֵיין מִקְרֶה (כְּלוֹמֶר סֶע נָאר אַ חָלוֹם נִיט קֵיין אֶמֶת) נָאךְ דֶעם הָאט זִיךְ אִים וִוידֶער אַזוֹי גִחָלִימְט. הָאט עֶר וִוידֶער גִימֵיינְט סֶע אִיז אַ פַאלְטְשִׁיר חָלוֹם. אוּן אַזוֹי אִיז גִיוֶוען דְרַיי מָאל. הָאט עֶר פַארְשְׁטַאנֶען. אַז דָאס אִיז נִיט קֵיין לֶערֶע זַאךְ אִיז עֶר גִיפָארִין אַהִין (דְהַיינוּ דֶער רָב אִיז גִיפָארִין צוּם דֶעם גוּטִין יְהוּדִי וָואס עֶר אִיז פְרִיר גִיפָארִין מִיט זַיין זוּן אַהִין).

אוֹיף דֶעם וֶועג הָאט עֶר וִוידֶער בַּאגֶעגִינְט דֶעם סוֹחֵר וָואס עֶר הָאט פְרִיר בַּאגֶעגִינְט. אַז עֶר אִיז גִיפָארִין מִיט זַיין זוּן. אוּן דֶער רָב הָאט אִים דֶערְקֶענְט. אוּן דֶער רָב הָאט גִיזָאגְט צוּם סוֹחֵר. דוּ בִּיסְט זִיךְ דֶער וָואס אִיךְ הָאבּ דִיךְ גִיזֶעהְן אִין דֶער קְרֶעטְשְׁמֶע. עֶנְפֶערְט עֶר אִים אַוַודְאַי הָאסְטוּ מִיךְ גִיזֶעהְן אוּן עֶפִענְט אוֹיף דָאס מוֹיל. אוּן זָאגְט צוּ אִים. אַז דוּ וִוילְסְט הָאט שְׁלִינְג אִיךְ דִיךְ אַיין. זָאגְט עֶר צוּ אִים (דְהַיינוּ דֶער רָב צוּם סוֹחֵר) וָואס רֶעטְסְטוּ. הָאט עֶר אִים גִיעֶנְפֶערְט גִידֶענְקְסְטוּ אַז דוּ בִּיסְט גִיפָארִין מִיט דַיין זוּן. אוּן פְרִיר אִיז אַ פֶערְד אַרָאפּ גִיפַאלִין אוֹיף דֶער בְּרִיק הָאסְטוּ זִיךְ אוּם גִיקֶערְט. דֶערְנָאךְ זֶענֶען דִי אַקְסִין צוּבְּרָאכְן גִיוָוארְן דֶער נָאךְ הָאסְטוּ מִיךְ בַּאגֶעגִינְט. הָאבּ אִיךְ דִיר גִיזָאגְט אַז עֶר אִיז אַ קַל. הַיינְט אַז אִיךְ הָאבּ שׁוֹין דַיין זוּן גִיפַּטִירְ'ט. הַיינְט מֶעגְסְטוּ שׁוֹין פָארִין. וָוארִין דֶער זוּן אִיז גִיוֶוען אַ בְּחִינַת מָאוֹר הַקָּטָן אוּן דֶער צַדִיק וָואס עֶר הָאט גִיוָואלְט צוּ אִים פָארִין עֶר אִיז אַ בְּחִינַת מָאוֹר הַגָדוֹל. אוּן אַז זֵיי בֵּיידֶע זָאלִין זִיךְ גִיוֶוען אִין אֵיינֶעם צוּם אוֹיף קוּמֶען וָואלְט מָשִׁיחַ גִיקוּמֶען. אוּן הַיינְט אַז אִיךְ הָאבּ אִים שׁוֹין גִפַּטִירְט. מֶעגְסְטוּ שׁוֹין פָארִין. דֶערְוַוייל אִיז עֶר נֶעֶלָם גִיוָוארִין אִין דִי רֵייד. (כְּלוֹמֶר דֶער סוֹחֵר אִיז פַארְשְׁוואוּנְדְן גִיוָוארִין פּלוּצִים אִין דִי רֵייד) אוּן עֶר הָאט נִיט גִיהַאט מִיט וֶועמֶען צוּ רֶעדִין. אִיז דֶער רָב גִיפָארִין צוּ דֶעם צַדִיק. אוּן הָאט גִישְׁרִיגְן גִיוַואלְד. גִיוַואלְד. חַבַל עַל דְאַבְדִין וְלֹא מִשְׁתַּכְּחִין (וֵויי אוֹיף דֶעם וָואס סֶע פַארְלוֹירִין גִיוָוארִין אוּן מֶע קֶען נִיט גִיפִינֶען).


אוּן דֶער סוֹחֵר אִיז גִיוֶוען דֶער ס"מ אַלֵיין. וָואס עֶר הָאט זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט פַאר אֵיין סוֹחֵר אוּן הָאט זֵיי אָפְּגִינַארְט אוּן דֶער נָאךְ אַז עֶר הָאט זִיךְ דָאס אַנְדֶערֶע מָאל בַּאגֶעגִינְט מִיט דֶעם רָב. הָאט עֶר זִיךְ מִיט אִים אַלֵיין גִירֵייצְט. נָאךְ וָואס עֶר הָאט אִים גִיפָאלְגְט. וָוארִין אַזוֹי אִיז דֶער סֵדֶר פוּן דֶעם יֵצֶר הָרָע. פְרִיר רֶעט עֶר אָן דֶעם מֶענְשְׁן. אוּן אַז דֶער מֶענְשׁ פָאלְגְט אִים חַס וְשָלוֹם. רֵייצְט עֶר אַלֵיין זִיךְ דֶער נָאךְ מִיט דֶעם מֶענְטְשְׁן אוּן אִיז זִיךְ אִין אִים אַלֵיין נוֹקֵם. נָאךְ וָואס עֶר הָאט אִים גִיפָאלְגְט. הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ זָאל אוּנְז מַצִּיל זַיין פוּן אִים. אוּן זָאל אוּנְז אוּם קֶערִין צוּם רֶעכְטִין אֶמֶת אָמֵן.